پلاک الکتروموتور

پلاک خوانی موتور تک فاز و سه فاز ستاره مثلث

مهمترین و اصلی ترین مشخصه ای که می توان یک الکتروموتور را شناسایی کرد استفاده از پلاک نصب شده بر آن است. اگر کسی نتواند پلاک موتور الکتریکی را به صورت کامل متوجه شود، نمی تواند به هیچ صورتی از آن موتور استفاده نماید.

در این مقاله سعی داریم که به تمامی پارامتر های درج شده بر پلاک الکتروموتور موتوژن بپردازیم و درباره هر یک کمی توضیح دهیم.

1) تایپ موتور

تایپ موتور توسط خود سازنده مشخص میشود و نشان دهنده پارامتر های طراحی مثل فاصله شفت از زمین، فریم موتور و مشخصه های دیگر میباشد.

2) فرکانس نامی

فرکانس با یکای هرتز بین می شود و علامت اختصاری آن HZ می باشد. فرکانس نامی تمامی موتور های معمولی به غیر از موتور های خاص مثل اسپیندل موتور ها 50 تا 60 هرتز می باشد. از آنجا که فرکانس رابطه مستقیم با سرعت دوران الکتروموتور دارد، نمی توان به صورت دایم از 60 هرتز بیشتر به آن فرکانس اعمال کرد زیرا توانایی فیزیکی این سرعت را ندارد.

3) جریان نامی

جریان الکتروموتور جز مهمترین پارامتر هایی است که بر پلاک موتور الکتریکی درج می شود. این پارامتر بر تمامی تجهیزات قبل از الکتروموتور مثل کابل های انتقال قدرت، کنتاکتور و کلید های حرارتی و اینورتر های کنترل دور تاثیر دارد. به خاطر آن که الکتروموتور های سه فاز در ابتدای شروع به کار تا 5 برابر جریان نامی الکتروموتور از سیستم تغذیه جریان می کشد بر پلاک بعضی از الکتروموتور ها نسبت جریان شروع به جریان نامی هم درج شده است.

با توجه به سربندی الکتروموتور دو جریان سر بندی ستاره و مثلث در پلاک موتور الکتریکی درج می شود.

4) سرعت و قطب

سرعت دورانی الکتروموتور ها بر حسب دور بر دقیقه بیان می شود. موتور های القایی با توجه به قطب و پل آن دورشان متفاوت است. با رابطه زیر به آسانی می توانید دور موتور را از قطب آن به دست آورید:

چون که معمولا الکتروموتور ها با دو فرکانس 50 و 60 هرتز کار می کنند، برای سرعت نامی آن ها 2 مقدار درج می شود.

5) نوع کارکرد موتور

این پارامتر استانداردی است که تحمل الکتروموتور برای کار های مشخص شده را نشان می دهد. از S1 تا S9 مشخص می شود که کارکرد هر یک در جدول زیر آمده است:

6) فاز الکتروموتور

اولین پارامتر یک الکتروموتور صنعتی، تک فاز یا سه فاز بودن آن است که با کلمه اختصاری PH مشخص می شود.

7) نوع پایه و فلنج

الکتروموتور ها با توجه به نوع فلنج و پایه داشتن یا نداشتن، دسته بندی شده اند. این استاندارد با IM نشان داده می شود و به B3، B5 و... تقسیم می شوند. این استاندارد در جدول زیر به صورت کامل آمده است:

8) درجه حفاظتی

درجه حفاظتی یا IP محافظتی الکتروموتور یک عدد دو رقمی از 00 تا 68 میباشد که رقم اول شدت محافظت جسم در برابر گرد و خاک و رقم دوم محافظت در برابر آب را نشان میدهد. برای آشنایی بیشتر با این پارامتر می توانید به صفحه الکتروموتور و دینام مراجعه نمایید.

9) ضریب توان یا کسینوس فی

ضریب توان یا کسینوس فی پلاک موتور الکتریکی ها نشان دهنده نسبت توان واقعی به توان ظاهری می باشد. برای توضیح بیشتر این پارامتر باید بگوییم که زمانی که جریان و ولتاژی در اختیار الکتروموتور قرار می گیرد، انتظار میرود که با در نظر گرفتن راندمان توان خروجی به دست بیاید، اما این مقدار همیشه کمتر است زیرا الکترموتور ها سیم پیچ دارند و دارای خاصیت القایی هستند و توان مصرفی کاملا اکتیو ندارند.

جریان و ولتاژ آن ها با هم 90 درجه اختلاف فاز دارند که این خود یعنی این که توان راکتیوی تولید می کنند که نمی توان از آن استفاده کرد. با توجه به تمامی توضیحات هر چه این پارامتر مقداری بزرگتر و نزدیک تر به 1 داشته باشد، توان خروجی واقعی بزرگ تر میشود و برای کارخانه های بزرگ با مصرف برق های بسیار زیاد می تواند مصرف را بهینه تر کند.

10) وزن الکتروموتور

11) استاندارد IEC

IEC استاندارد بین المللی برق و الکترونیک می باشد که توسط تمامی کشور ها پذیرفته شده است و از اهمیت بالایی برخوردار است. استاندارد IEC 60034 استاندارد ماشین های الکترونیکی دوار می باشد.

12) شماره سریال

13) سال تولید

14) کلاس حرارتی و عایقی

دمای کاری الکتروموتور ها به صورت یکی از حروف لاتین بر پلاک موتور مشخص می شود.

برای مثال همان طور که در پلاک موتور الکتریکی مشخص است CL.F نوشته شده که نشان از آن دارد که کلاس حرارتی این موتور F و حداکثر دمای کاری آن 155 درجه سانتی گراد می باشد.

15) ولتاژ نامی

سر بندی الکتروموتور ها به دو صورت ستاره و مثلث انجامی می شود که در هر یک ولتاژ فاز متفاوت است. مثلا در این موتور زمانی که به صورت ستاره قرار میگیرد، 660 ولت ولتاژ خط است اما ولتاژ فاز 380 ولت است ولی در حالت مثلث ولتاژ خط و فاز با هم برابر هستند و 380 ولت اعمالی خط بر فاز هم وارد میشود.

16) توان

توان نامی همان ضرب جریان نامی در ولتاژ نامی می باشد. با یکای کیلووات KW و اسب بخار HP بیان می شود.

پلاک الکتروموتور های پر کاربرد

در پلاک موتور الکتریکی تمامی برند ها بعضی مشخصه ها وجود دارد اما بعضی دیگر توسط تولید کننده بر پلاک آن ها درج نمی شود و آن ها را باید از داخل کاتالوگ و منوال آن ها به دست آورد. برای مثال کلاس طراحی IE بر این موتور درج نشده است اما پارامتر بسیار مهمی است و در هنگام خرید کار را بسیار آسانتر میکند.

پلاک الکتروموتور موتوژن

پلاک موتور الکتریکی موتوژن در بخش قبل مورد بررسی قرار گرفت که از مهم ترین تولید کننده های الکتروموتور های صنعتی در ایران است. یک نمونه دیگر از پلاک موتور الکتریکی های این شرکت در تصویر زیر نشان داده شده است.

پلاک الکتروژن

در تصویر زیر نمونه ای از پلاک الکتروموتور الکتروژن را مشاهده می کنید.پلاک الکتروموتور های الکتروژن هم بسیار شبیه به پلاک الکتروموتور ابتدایی می باشد که توضیح داده شد و صرفا برای آشنایی با آن می باشد.

پلاک موتور زیمنس

شرکت جهانی زیمنس در حدود 150 سال است که تولید کننده انواع الکتروموتور های صنعتی می باشد. الکتروموتور های این برند آلمانی در بالا ترین سح استاندارد های اروپا و امریکا تولید می شوند. به خاطر این اهمیت پلاک خوانی موتور زیمنس هم ارزش بسیار بالایی دارد.

در تصویر زیر یک نمونه پلاک موتور زیمنس گیربکس دار آمده. همان طور که مشخص است این پلاک به 5 قسمت تقسیم شده است که در هر بخش پارامتر هایی از این الکترموتور معرفی شده است.

بخش 1) در ناحیه 1 مشخصه های فیزیکی الکتروموتور ذکر شده است. از بالا به پایین و ستون چپ، برند زیمنس، سریال نامبر محصول، نوع فلنج و ابعاد و اندازه های مربوط به نصب و راه اندازی، درجه حفاظتی IP 55 به چشم می خورد. در ستون راست، استاندارد IEC، نوع سیم پیچی الکتروموتور و دمای کاری الکتروموتور ذکر شده است.

بخش 2 و 3) از آنجا که این الکتروموتور گیربکس دار است در بخش 2 و 3 پارامتر های مربوط به گیربکس این موتور گیربکس می باشد. در ناحیه 2 ذکر شده است که در فرکانس 50 هرنز دور خروجی گیربکس 92rpm، گشتاور 142 نیوتن متر و نسبت گیربکس 5 میباشد. در ناحیه 3 هم مانند همین می باشد و فقط پارامتر ها بر اساس فرکانس کاری 60 هرتز می باشد.

بخش 4 و 5) قسمت های شماره 4 و 5 هم پارامتر های موتور در دو فرکانس 50 و 60 هرتز می باشد. از بخش 4 می توان متوجه شد، که موتور 3 فاز است، کلاس حرارتی F و 155 درجه سانتی گراد دارد، در سیم بندی مثلث 230 ولت و ستاره 400 ولت ولتاژ کاری آن است و در حالت مثلث جریان 5.5 آمپر و ستاره 3.15 آمپر از سیستم می کشد. ضریب قدرت یا کسینوس فی 0.8، 1.5 کیلو وات به صورت دایم کار (S1) و استاندارد ساخت IE3، 1445 دور بر دقیقه و در خط آخر نوع هیکل و ساختار موتور مشخص شده است.

بخش 5 هم شبیه به 4 می باشد و تنها تفاوت این است که در فرکانس 60 هرتز این موتور را فقط می توان به صورت ستاره راه اندازی نمود.