الکتروموتور تک فاز

راهنمای سریع خرید الکتروموتور تک فاز 220 ولت

موتورهای الکتریکی این امکان را به هر مشتری می دهند تا بتواند با استفاده از نیروی برق، نیروی مکانیکی و حرکتی مد نظر خود را تولید کند. بسته به تعداد فازهای منبع تغذیه، می توان انواع مختلفی از موتورها از جمله تک فاز و سه فاز را برای استفاده در کاربرد مورد نظر استفاده کرد. تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی در الکتروموتور تک فاز توسط برق 220 ولت تک فاز صورت می گیرد. همچنین تولید الکتروموتور تک فاز بسیار مقرون به صرفه تر و آسان تر است.

الکتروموتور تک فاز نوعی ماشین الکتریکی دوار است که می تواند انرژی برق را به انرژی مکانیکی در ساده ترین شکل ممکن تبدیل کند. در این مقاله قصد داریم تا هرآنچه لازم است برای خرید و انتخاب موتورهای الکتریکی تک فاز بدانید، برای شما بازگو کنیم. همچنین انواع موتورهای یادشده در برندهای مختلف موجود در ایران نیز بررسی خواهند شد.

اگر تا پایان مقاله با ما همراه باشید، روش مستقیم خرید الکتروموتور تک فاز را از تولیدکننده یا نماینده آن در ایران نیز به شما آموزش می دهیم. همچنین انواع مختلف الکتروموتور تک فاز با کاربرد آن ها در ادامه مقاله برای شناسایی دقیق تر به منظور انتخاب، شرح داده می شوند.

علت نامگذاری این موتور به نام الکتروموتور تک فاز ، استفاده آن از منبع تغذیه تک فاز است. این نوع از موتورهای الکتریکی دارای دو نوع سیم کشی داغ و خنثی است. توان این مدل از موتورهای الکتریکی حتی می تواند تا 3 کیلووات هم برسد. همچنین ولتاژهای تغذیه موتورهای فوق به صورت هماهنگ متفاوت هستند.

موتور تک فاز تنها و تنها یک ولتاژ متناوب دارند. در این نوع از موتورها مدار الکتریکی با دو سیم کار می کند که جریان عبوری از آن ها همیشه یکسان است. به دلیل نوع طراحی و البته پتانسیل خاص الکتروموتور تک فاز ، اکثر انواع تولیدی آن در سایزها و ابعاد کوچک با گشتاوری محدود هستند. با این وجود موتورهای تک فاز با قدرت حداکثر 10 اسب بخار نیز وجود دارند که می توانند با اتصالات 440 ولتی نیز کار کنند.

این موتورها میدان مغناطیسی دوار ایجاد نمی کنند و به همین دلیل است که نیاز به راه انداز دارند. برای همین است که در بسیاری از انواع موتورها از خازن راه انداز استفاده می شود. موتورهای فوق تنها یک میدان جایگزین ایجاد می کنند. همین موضوع عاملی است تا بحث خود راه انداز در الکتروموتور تک فاز به کلی منتفی شود.

اما از طرفی به دلیل ساختار ساده، تعمیر و نگهداری از موتور تک فاز کار آسانی است.

از طرف دیگر به دلیل استفاده از طراحی نه چندان پیچیده و قطعات کوچک، قیمت و هزینه انرژی دینام تک فاز نیز به شکل قابل توجهی از سایر موتورها یعنی دو فاز و سه فاز کمتر است. همین موضوع باعث می شود تا بسیاری از مشتریان در کاربردهای کوچک صنعتی، کارگاهی، اداری و خانگی از موتورهای تک فاز استفاده کنند. موارد زیر را می توانیم از جمله مهم ترین و مرسوم ترین زمینه های استفاده از یک موتور تک فاز بدانیم:

• لوازم خانگی
• سیستم تهویه مطبوع خانگی
• سیستم تهویه مطبوع واحدهای تجاری
• وسایل و ابزارهای الکتریکی مانند دریل
• سیستم های باز و بسته شدن درب

البته موتورهای تک فاز در برابر موتورهای سه فاز معایبی هم دارند که از جمله آن ها می توان به ارتعاشات و نویز بیشتر و قدرت کمتر (محدودیت برای توان های بالاتر از 2 و 3 کیلووات) اشاره کرد. البته این مزایا و معایب جایی بیشتر می تواند مورد بحث قرار بگیرد که کاربری مورد نیاز مشتری مشخص باشد. در این صورت می توان راجع به مقرون به صرفه بودن، توان مورد نیاز موتور و سایر المان های موتورهای تک فاز و سه فاز در آن زمینه خاص بیشتر صحبت کرد.

کاربرد الکتروموتور تک فاز

الکتروموتور تک فاز کاربرد بسیار گسترده ای در مصارف خانگی و صنعتی دارد. علاوه بر کاربرد هایی که بالاتر ذکر شد، از موتور تک فاز در ماشین های ظرف شویی، ماشین لباسشویی، خشک کن ها، دمنده ها، دستگاه تراش و هواکش صنعتی نیز استفاده می شود. به علاوه در صورت استفاده از انواع گیربکس های صنعتی، می توان کاربرد دینام تک فاز را گسترده تر کرد به طوری که بتوان از آن در نوار نقاله ها، بالابر ها و مکان هایی که نیاز به گشتاور بالا همزمان با سرعت کم است استفاده شود.

نکته شایان ذکر این است که الکتروموتور های تک فاز عموما در کاربری های کمتر از 3 اسب بخار در نظر گرفته می شود.

بسته به نوع موتور و کاربرد مورد نیاز آن، تفاوت هایی بین انواع مختلف موتورهای تک فاز وجود دارد. بنابراین خرید و انتخاب این نوع از موتورها باید کاملا بر اساس کاربری مشتری و نیاز مد نظر او باشد. در این قسمت تعدادی از معیارهای اصلی یک موتور تک فاز برای خرید و انتخاب بر اساس نیاز و کاربرد مشخص شده اند و سپس توضیح داده شده اند.

راه انداز موتور تک فاز

انواع الکتروموتور تک فاز همانطور که در قسمت معرفی و آشنایی مقدماتی گفتیم، نیاز به راه انداز دارند. یعنی این موتورها سلف استارتر (خود راه انداز) نیستند. بنابراین باید با استفاده از یک عضو یا ساختاری دیگری، فرآیند استارت حرکت موتور را کلید بزنیم.

مرسوم ترین و پرکاربرد ترین انواع الکتروموتور تک فاز ، دو نوع رله ای و کلاچ دار هستند که به دلیل ساختار خاص خود، توان بالاتری در کار بدون نقصان در کاربردهای مختلف دارند. حال بر این اساس، بحث راه انداز یا همان استارتر را بر اساس انواع مختلف موتورهای تک فاز بررسی می کنیم.

• الکتروموتور فاز شکسته: این نوع موتورها از نوع دینام های القایی هستند. دو سیم پیچی استاتور در این مدل از موتورهای تک فاز وجود دارد؛ سیم پیچ اصلی و سیم پیچ کمکی. پس از رسیدن دور موتور به سرعت مد نظر، سیم پیچ کمکی به وسیله یک کلید از مدار خارج می شود و دیگر تا استارت بعدی نیازی به استفاده از آن نیست.

• الکتروموتور با خازن راه انداز: اختلاف فاز مورد نیاز بین دو سیم پیچ کمکی و اصلی در موتورهای القایی فاز شکسته با استفاده از خازن استارتر یا راه انداز ایجاد می شود. استفاده از این خازن در مدار موقتی است و همانطور که گفتیم برای ایجاد اختلاف فاز بین سیم پیچ اصلی و کمکی هنگام استارت است.

• الکتروموتور با خازن دائم کار (رله ای): در موتورهای تک فاز رله ای یا خازن دائم کار، از یک خازن به صورت دائم و ثابت در مدار استفاده می شود تا گشتاور و بازدهی موتور به مقدار بهینه نزدیک شود. این خازن ها برخلاف خازن استارتر همیشه در جریان مدار هستند. بنابراین نیاز به کلید گریز از مرکز برای خروج از مدار ندارند.
  الکتروموتور تک فاز با خازن دائم کار در واقع از خازنی ثابت به طور مداوم بهره می گیرد تا در تمام مراحل، کیفیت فنی خود را ثابت نگه دارد. این خازن توان بیشتری برای مقابله با آسیب دیدگی نسبت به حضور مداوم در مدار نسبت به خازن استارتر دارد.خازن دائم در این نوع موتورها ظرفیت کمتری از خازن های استارتر دارد اما بنا به شرایطی خاص، می تواند به عنوان استارتر نیز مورد استفاده قرار بگیرد. اما برعکس این موضوع حتی در شرایط ویژه هم درست نیست. یعنی یک خازن استارت را به دلیل آسیب پذیری بالای آن در برابر حضور مداوم در مدار، نمی توانیم به جای خازن دائم استفاده کنیم.

• الکتروموتور القایی دو خازنی (کلاچ دار): دیگر نوع موتورهای تک فاز محبوب در میان مشتریان برای کاربردهای مختلف، موتور القایی دو خازنی است. در این موتورها به دلیل استفاده از دو خازن دائم و استارت، کارکرد موتور در بخش های مختلف مانند استارت، سرعت گیری و کار مداوم شرایط بهینه و مناسبی دارد.

در موتورهای فوق، خازن استارت پس از شروع به کار از مدار خارج می شود و خازن دائم نیز کمک می کند تا موتور به گشتاور و سرعت بهینه مد نظر برسد. خروج خازن استارت از مدار معمولا در 75 درصد از دور موتور نامی توسط کلید گریز از مرکز یا همان کلاچ انجام می شود. کار این نوع از موتورها به سبب استفاده از دو خازن همواره ملایم است و در گشتاور بهینه و مناسبی انجام می شود.

• الکتروموتور القایی قطب چاک دار: از نظر قیمتی، موتورهای قطب چاکدار یا قطب سایه دار معمولا شرایط بهتری نسبت به سایر انواع دارند و ارزان تر هستند. البته عملکرد آن ها ملایم نیست و به دلیل نوع راه اندازی با استفاده از مخالفت شار بین قطب ها، گشتاور کمتری نیز نسبت به سایر انواع موتورهای تک فاز با ساختار راه اندازی متفاوت دارند. همچنین لغزش در این نوع از دینام تک فاز بسیار بیشتر از سایر انواع موتورها است.

دور خروجی و تعداد قطب

دور خروجی در انواع الکتروموتور تک فاز معمولا از 750 تا 3000 دور می تواند متغیر باشد. البته با توجه به ویژگی های فنی و مشخصات عملکردی الکتروموتور تک فاز 3000 دور ، استفاده از این نوع مرسوم تر از سایر موتورهای تک فاز با دورهای کمتر است. به همین دلیل است که هرچه از دور 3000 به پایین محصولات را مشاهده می کنیم، تنوع و تعداد انتخاب ها کمتر می شود.

تعداد قطب های الکتروموتور تک فاز معمولا از طریق کارخانه و روی پلاک محصول مشخص می شود اما حتی اگر هم مشخص نشده باشد، با استفاده از سرعت روتور که روی پلاک نقش بسته است، می توان آن ها را محاسبه کرد.

پوسته الکتروموتور

جنس بدنه مورد استفاده در اکثر انواع الکتروموتور تک فاز ، آلومینیومی است. این موضوع به دلیل خاصیت ها و ویژگی های ذاتی این ماده از جمله وزن پایین تر آن نسبت به سایر مواد مانند چدن است. البته در برخی انواع خاص نیز به دلیل نیاز به توان حرارتی و مقاومت بالاتر، جنس بدنه چدنی است.

اما به طور کلی با توجه به اینکه اکثر کاربردهای دینام های تک فاز کوچک و محدود هستند و نیاز به مقاومت حرارتی و خوردگی خاصی ندارند، استفاده از آلومینیوم بهتر و مرسوم تر است. زیرا وزن کل محصول را به شکل قابل توجهی پایین می آورد.

گشتاور و توان دینام 220 ولت

محدوده توانی الکتروموتور تک فاز به دلیل تنوع طراحی و محدودیت آن ها، خیلی نمی تواند بزرگ و منعطف باشد. به طور کلی انواع الکتروموتور تک فاز بیشتر در بازه محدود 0.18 کیلووات تا 4 کیلووات قرار می گیرند. البته تنوع محصولات موجود در ایران در محدوده بیشتر از 3 کیلووات بسیار کمتر از محدوده 2 و 3 کیلووات است. محدوده کمتر از 1 کیلووات نیز به دلیل پوشش اکثر نیازهای کوچک معمولی و خانگی دارای طیف وسیعی از موتورهای تک فاز است.

نکته قابل توجه اینجا است که موتور تک فاز تولید شده در برند های مختلف برای توان های بالاتر از 3 کیلووات معمولا انگشت شمارند. یعنی تنوع زیادی در این دسته وجود ندارد. این مدل از موتورها برای کاربری های خاص طراحی می شوند و شرایط متفاوتی با سایر انواع دینام تک فاز دارند.

گشتاور در موتورهای تک فاز می تواند از درصد خاصی از گشتاور نامی حک شده روی پلاک موتور باشد. در این قسمت، گشتاور استارت و شکست موتورهای تک فاز به عنوان درصدی از گشتاور نامی بر اساس نوع موتور بیان شده است:

سایز شفت و فریم بدنه موتور

برای جلوگیری از بهم ریختگی در ابعاد فریم بدنه موتور، سایز شفت و همچنین سایر ابعاد و اندازه های اجزای مختلف یک موتور، استانداردهایی مشخصی وجود دارد. تولید کنندگان معتبر ایرانی و خارجی خود را ملزم و متعهد به رعایت این استانداردها می دانند. IEC60034 و NEMA از جمله مشهورترین و معتبرترین پروتکل های استاندارد برای ابعاد انواع الکتروموتور از جمله الکتروموتور تک فاز هستند.

در استاندارد NEMA بر اساس اندازه پایه ها، ارتفاع، طول و قطر شفت، ابعاد مشخصی برای هر موتور در نظر گرفته می شود. در این پروتکل ها اندازه فریم بدنه موتور بر اساس عوامل یاد شده به شکل یک عدد سه رقمی همراه با بعضی حروف انگلیسی نمایش داده می شود. در این سیستم عدد گذاری، دو رقم اول نمایانگر ارتفاع شفت هستند که با تقسیم عدد دو رقمی بر چهار ارتفاع شفت بر حسب اینچ به دست خواهد آمد. عدد سوم نیز نمایانگر فاصله بین سوراخ های پایه الکتروموتور است.

اما محصولات موجود در ایران از برندهای مختلف از نظر سایز فریم، عموما در محدوده 63 تا 200 قرار می گیرند. پراکندگی و تنوع محصولات در فریم های یاد شده، هرگز یکسان و یکنواخت نیست. اما در محدوده های نزدیک به 63 یا 200 یعنی محدوده پایین و بالا، محصولات و تنوع کمتری یافت می شود.

برند های مطرح تولید کننده الکتروموتور تک فاز

دیگر فاکتور مهم هنگام انتخاب و خرید الکتروموتور تک فاز، برند سازنده است که تأثیر بسیار زیادی نیز در قیمت تمام شده محصول دارد. برندهای ایرانی موتوژن و الکتروژن با کیفیت های مناسب، بازه قیمتی مناسب و منعطفی دارند که مشتریان می توانند با توان های اقتصادی متفاوت، موتورهای تک فاز آن ها را خریداری کنند. تنوع محصولات در این دو برند ایرانی نیز در سال های گذشته به شکل قابل توجهی در دسته دینام تک فاز افزایش یافته است.

اما در میان برندهای خارجی موجود در ایران، باید به دو برند مشهور و معتبر استریم و کایجیلی اشاره کنیم. برند معتبر و بزرگ استریم یک تولید کننده چینی است که موتورهای تک فاز خود را از ظرفیت های کوچک تا محدوده 3 اسب بخار تولید می کند. الکتروموتور استریم تنوع زیادی دارد و هم اکنون از طریق نمایندگی رسمی استریم در ایران با قیمت مناسب بدون واسطه قابل خرید است.

کایجیلی دیگر برند چینی معتبر و مشهوری است که مشتریان زیادی در بازار ایران دارد. این تولید کننده محبوب، الکتروموتور تک فاز خود را در گروه های مختلف بر اساس توان خروجی به بازار ایران عرضه می کند. این شرکت در ایران نمایندگی رسمی دارد که بهترین قیمت الکتروموتور تک فاز خارجی را ارائه می دهد. اکثر انواع الکتروموتور تک فاز کایجیلی در بدنه های آلومینیومی تولید می شوند و به ندرت موتور پوسته چدنی از نوع تک فاز تولید شده است. ابن برند خارج از سایزهای استاندارد نیز برخی موتورهای تک فاز را برای سفارشات خاص تولید می کند.

اجزا تشکیل دهنده الکتروموتور تک فاز

به طور کلی هر موتور صرف نظر از نوع خاص طراحی آن از دو قسمت مختلف تشکیل شده است. استاتور که بخش ثابت موتور است و روتور که نیروی محرکه و قلب تپنده یک موتور الکتریکی است. در هرکدام از این بخش ها وظایف خاصی انجام می شود. علاوه بر این اعضای دیگری مانند محفظه یاتاقان، فن خنک کننده، شفت، یاتاقان و فریم در موتورهای مختلف از جمله انواع تک فاز وجود دارد.

اما در برخی انواع خاص از الکتروموتور تک فاز، علاوه بر موارد یاد شده، قطعات و اجزای دیگری نیز یافت می شود. مثلا یک موتور دو خازنه شامل دو نوع خازن استارت و خازن دائمی است که بالاتر در مورد آن ها توضیح داده شد. دیگر قطعه ای که در نوع خاصی از موتورهای تک فاز به نام مقاومت استارتر استفاده می شود، یک مقاومت به عنوان راه انداز است.

تفاوت الکتروموتور تک فاز و سه فاز

در این قسمت از مقاله می خواهیم به تفاوت های بین الکتروموتور تک فاز و الکتروموتور های سه فاز بپردازیم تا در انتخاب الکتروموتور مورد نیاز خود بتوانیم بهترین مورد را برگزینیم.

به طور کلی قیمت الکتروموتور تک فاز نسبت به الکتروموتور سه فاز پایین تر است و این مورد به علت پایین بودن توان کاری الکتروموتور تک فاز نسبت به سه فاز. همچنین موتور تک فاز دور موتور کمتری نیز نسبت به موتور سه فاز دارد.  با این حال هزینه های جانبی الکتروموتور تک فاز که شامل هزینه تعمیرات و هزینه نگهداری آن می شود، به مراتب نسبت به الکتروموتور سه فاز بیشتر است.

با وجود پیچیدگی در ساخت هر دو نوع الکتروموتور، ساختار الکتروموتور تک فاز ساده تر است. همچنین بازده کاری در موتور تک فاز پایین تر از الکتروموتور سه فاز است با این حال کاربرد الکتروموتور تک فاز عمدتا در مصارف خانگی و کاربری های سبک تر است و در مقابل از الکتروموتور های سه فاز بیشتر در صنایع با کاربری های سنگین استفاده می شود.

نکته قابل توجه دیگر این است که الکتروموتور تک فاز معمولا دارای لرزش بیشتری به هنگام کار هستند.

قیمت الکتروموتور تک فاز

برای مقایسه قیمت الکتروموتور تک فاز ، باید توان های برابر یا سایر مشخصات برابر از موتورها مانند دور خروجی یا گشتاور برابر را مد نظر قرار دهیم. در چنین شرایطی بین انواع الکتروموتور تک فاز ، قیمت الکتروموتور تک فاز قطب چاکدار به دلیل ساختار ساده خود پایین تر از سایر انواع الکتروموتورها است.

طبیعی است که براساس نوع موتور هرچه قطعات جدید و بیشتری در موتور به کار گرفته شود، قیمت الکتروموتور تک فاز و به دنبال آن کارایی و قدرت آن افزایش پیدا می کند. به طور مثال موتور تک فاز دو خازنه به دلیل استفاده همزمان از دو خازن با ظرفیت بالا برای استارت و ظرفیت متوسط یا پایین برای کار دائمی، قیمت بالاتری نسبت به انواع دیگر مانند قطب سایه دار دارد.

همچنین از دیگر عوامل مهم و تأثیرگذار در قیمت الکتروموتور تک فاز می توانیم به جنس بدنه اشاره کنیم. بدنه های چدنی به دلیل نوع تولید و فرآیندهای سخت ریخته گری مقاومت بیشتری در برابر حرارت و خوردگی دارند و طبیعی است که قیمت بالاتری از انواع الکتروموتور تک فاز آلومینیومی داشته باشند.

در همین راستا و در جهت اطلاع از آخرین به روز رسانی قیمت الکتروموتور تک فاز می توانید به سایت ماناموتور مراجعه کنید.

تغییر دور الکتروموتور تک فاز

برای تغییر دور در یک موتور تک فاز می توان از اینورترها استفاده کرد. اینورتر تک فاز ابزاری است که برای کنترل سرعت و گشتاور در انواع الکتروموتور تک فاز به کار می رود. البته نکته مهم اینجاست که اتصال الکتروموتور تک فاز به اینورتر اصلا راحت نیست و نیازمند اعمال تغییراتی است.

استفاده همزمان از اینورتر با کلید گریز از مرکز و خازن های دائمی و استارت، می تواند آسیب های جدی به الکتروموتور تک فاز وارد کند. بنابراین در مورد استفاده از اینورتر در موتورهای تک فاز و نحوه به کارگیری آن حتما با یک تکنیسین متخصص مشورت کنید.

موتور تک فاز مناسب کار خود را از کجا بخریم

با وجود تمامی اطلاعاتی که درباره خرید و انتخاب انواع الکتروموتور تک فاز به شما دادیم، بازهم این موضوع جای بحث بیشتری دارد و کامل تشریح نشده است. برای انتخاب و خرید مطمئن یک دینام تک فاز، باید قطعا با یک متخصص الکتروموتور مشورت کنید. در ماناموتور به عنوان نمایندگی رسمی برندهای ایرانی و خارجی انواع الکتروموتور تک فاز ، کاتالوگ و اطلاعات تمامی محصولات در اختیار شما قرار می گیرد.

همچنین مشاوره کاملی برای خرید الکتروموتور تک فاز بر اساس نوع کاربری به شما داده می شود تا بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید. نکته جالب در فرآیند خرید شما این است که ضمانت اصالت محصول و گارانتی عمر موتور نیز به مشتری ارائه می شود. از مشاوره تا خرید، پرداخت و ارسال الکتروموتور تک فاز در این مجموعه در کمترین زمان ممکن و بنا به درخواست مشتری به آسان ترین شکل ممکن انجام می شود.