موتور گیربکس یکی از قطعات صنعتی ترکیبی و مهم در صنایع مختلف است. این قطعه همان طور که از نام آن مشخص است، از ترکیب یک گیربکس و یک الکتروموتور ساخته شده است. به همین دلیل است که نام دیگری که قطعه فوق با آن شناخته می شود، الکتروگیربکس است.

موتور گیربکس چیست؟

در واقع نامی که برای این قطعه استفاده شده است، خود نشان دهنده نقش و البته قطعات اصلی آن است. قطعه ای که از یک گیربکس متصل شده به یک موتور تشکیل شده است. چنین ساختاری را در واقع یک سیستم انتقال قدرت می نامند. جایی که قدرت تولید شده به وسیله الکتروموتور توسط گیربکس و با کنترل سرعت م�

موتور گیربکس یکی از قطعات صنعتی ترکیبی و مهم در صنایع مختلف است. این قطعه همان طور که از نام آن مشخص است، از ترکیب یک گیربکس و یک الکتروموتور ساخته شده است. به همین دلیل است که نام دیگری که قطعه فوق با آن شناخته می شود، الکتروگیربکس است.

موتور گیربکس چیست؟

در واقع نامی که برای این قطعه استفاده شده است، خود نشان دهنده نقش و البته قطعات اصلی آن است. قطعه ای که از یک گیربکس متصل شده به یک موتور تشکیل شده است. چنین ساختاری را در واقع یک سیستم انتقال قدرت می نامند. جایی که قدرت تولید شده به وسیله الکتروموتور توسط گیربکس و با کنترل سرعت مشخص می شود.

مشخصات فیزیکی گیربکس ها

از نظر جنس و خواص فیزیکی، تولید گیربکس ها و کیفیت آن ها بستگی به شرکت تولیدکننده دارد. مثلا ممکن است گیربکس تولیدشده توسط یک شرکت معتبر اروپایی، بسیار با کیفیت تر و با دوام تر از رقیب اروپایی خود باشد. اکثر گیربکس ها از آهن، برنج و آلومینیوم ساخته می شوند. این در حالی است که الکتروموتورها چدنی یا آلومینیومی هستند.

گیربکس ها مجموعه به هم پیوسته ای از چرخ دنده هستند. برخلاف سایر انواع چرخ دنده ها، چرخ دنده های ساده و برش مستقیم را می توان با پلی کربنات و نایلون نیز ساخت. اما تنها خواص فیزیکی چرخ دنده نیستند که در تعیین میزان گشتاور، سرعت و بازدهی کلی گیربکس نقش دارند. شکل و جهت گیری دنده های هر چرخ دنده نیز نقش زیادی در تعیین عوامل یادشده در یک الکتروگیربکس دارند.

معمولا از گیربکس های ساده یا همان برش مستقیم، در سرعت های پایین یا همان الکتروموتورهای دور پایین استفاده می شود. به دلیل نوع طراحی، این نوع از الکتروگیربکس ها می توانند پر سر و صداتر بوده و بازدهی پایین تری داشته باشند. زیرا در ساختار آن ها از چرخ دنده ساده استفاده شده است.

گیربکس های هلیکال Helical، همان گیربکس هایی هستند که در آن ها از چرخ دنده های مارپیچی استفاده شده است. استفاده از این نوع گیربکس ها در انواع موتور گیربکس دار دور بالا مرسوم است. به این دلیل که در سرعت های بالا، چرخ دنده های مارپیچی می توانند کم سر و صداتر از چرخ دنده های ساده باشند. همچنین بازدهی این نوع از گیربکس ها نیز بیشتر از گیربکس های ساده است.

انواع مختلف گیربکس ها

گیربکس ها بر اساس کاربرد دارای انواع مختلفی هستند. هرکدام از این انواع به دلیل خواص فیزیکی خاص و همچنین نوع عملکرد متفاوت از بقیه، کاربردهای به خصوصی در صنعت دارد. انواع الکتروگیربکس ها را نیز می توانیم بر اساس انواع گیربکس ها و چرخ دنده ها تعریف کنیم.

گیربکس ها در واقع مجموعه ای از چرخ دنده ها هستند. چرخ دنده ها انواع مختلفی دارند. چرخ دنده ساده، چرخ دنده مارپیچ، چرخ دنده مخروطی ساده و مخروطی مارپیچ، چرخ دنده جناقی، چرخ دنده حلزونی و چرخ دنده شانه ای، اصلی ترین انواع چرخ دنده های هستند که گیربکس ها هرکدام بر اساس نوع چرخ دنده های به کار رفته در آن ها نام می گیرند.

مثلا اگر گیربکسی، هلیکال نامیده می شود، این نامگذاری به دلیل ساختار چرخ دنده ها و استفاده از چرخ دنده های مارپیچی یا هلیکال بوده است. در این قسمت از مقاله، مهم ترین انواع موتور گیربکس بررسی شده است.

1. گیربکس مارپیچی یا هلیکال: به دلیل مصرف پایین تر انرژی در گیربکس های یادشده و عواملی مانند قدرت بالا، از گیربکس هلیکال در صنایع سنگین استفاده می شود. طراحی و زاویه چرخ دنده ها نسبت به یکدیگر در این نوع به شکلی است که می تواند گشتاور حداکثری را انتقال دهد. این امر به دلیل ویژگی های خاص چرخ دنده مارپیچی و سطح تماس بالای دندانه های آن محقق می شود. این نوع از الکتروگیربکس، خود دارای دو نوع مختلف است. Direct Shaft یا گیربکس هلیکال شفت مستقیم و Parallel shaft یا همان شفت موازی، دو نوع گیربکس هلیکال تولید شده هستند. همچنین نوع دوم یا همان شفت موازی در میان فعالان عرصه الکتروگیربکس ها با نام آویز نیز شناخته می شود.
2. گیربکس کرانویل: اگر با انواع چرخ دنده ها و نوع چفت شدن آن ها در بعضی گیربکس ها آشنا باشید، قطعا نام کرانویل و پینیون را نیز شنیده اید. این دو دنده در گیربکس که قرار بگیرند، به دلیل خواص متفاوتی که ایجاد می کنند، نام مجزایی روی گیربکس تعریف می کنند. گیربکس های کرانویل پینیون در واقع به دلیل استفاده از این دو زوج چرخ دنده به این نام مشهور شده اند. اگر تعداد دنده های کرانویل بیشتر باشد، این به معنای این است که گیربکس قدرتی تر است و سرعت کمتری دارد. البته حالت عکس این تعریف نیز درست است.
3. گیربکس حلزونی: نامگذاری این نوع نیز به دلیل استفاده از نوع خاص چرخ دنده درون آن اینگونه انجام شده است. موتور گیربکس حلزونی معمولا به صورت جفت کوپل شده و برای بهبود تبدیل قدرت در صنایع مختلف استفاده می شود. یکی از تفاوت های این نوع از الکتروگیربکس ها، توقف گیربکس به هنگام توقف الکتروموتور و شفت است. همچنین گیربکس های NMRV که در بازار ایران با نام کتابی شناخته می شوند نیز از نظر ساختاری کاملا مشابه گیربکس های حلزونی هستند. به همین دلیل می توان آن ها را زیرمجموعه همین دسته به حساب آورد.
4. گیربکس خورشیدی: شاید اگر درست و اصولی بر مبنای دانسته ها از علم مهندسی مکانیک، نام این نوع از گیربکس ها ترجمه می شد، گیربکس سیاره ای نام درست تری برای قطعه فوق بود. اما امروزه گیربکس خورشیدی نامی است که در میان فعالان این عرصه جا افتاده است.

گیربکس های خورشیدی را شاید بتوان بهترین گزینه ها برای ایجاد و افزایش ضرایب تبدیل بالا دانست. همچنین راندمان و دقت این نوع به شکل محسوسی از بسیاری از انواع الکتروگیربکس ها بیشتر است.

گیربکس دور متغیر که در زبان انگلیسی با کلمه کلیدی واریاتور به خوبی شناخته می شود، یکی از بهترین انتخاب ها برای کاهش دور نهایی الکتروموتور است. این کاهش دور به صورت طبیعی منجر به کاهش سرعت و افزایش سرعت خواهد شد.

معیارهای مهم در انتخاب موتور گیربکس

• ضریب دنده، گشتاور خروجی، سرعت بر حسب RPM و آرایش و زاویه قرارگیری دنده ها از جمله مهم ترین عوامل در انتخاب درست یک الکتروگیربکس هستند. همانطور که می بینید بیشتر تاکید بر روی نوع گیربکس است. اما در قسمت موتور این قطعه، عامل مهم در انتخاب دور پایین و یا دور بالا بودن الکتروموتور است. چراکه گیربکس هر موتور با جعبه دنده، بر اساس کاهنده یا افزاینده بودن خود بر روی دور نهایی الکتروموتور روی شفت اثر می کند. 
• عوامل یادشده تا این قسمت، معیارهای فنی در خرید الکتروگیربکس هستند. اما در فضای عملی و خصوصا درمحیط های صنعتی که انواع گیربکس صنعتی در قدرت های متفاوت به کار گرفته می شود، شرایط ویژه ای وجود دارد. شرایط محیط تولید نیز یکی از عوامل مهم در انتخاب الکتروگیربکس است. در مکانیک جامدات، این شرایط را شرایط محیطی می نامند. هر موتور بر اساس مشخصاتی که دارد، برای کار در محیطی با شرایط فیزیکی مخصوص مناسب است.

مثلا موتور گیربکس که در محیط های صنعتی با رطوبت بالا، ذرات غلیط و متراکم و... کار می کند باید عایق بندی استاندارد و مناسبی داشته باشد. در غیر این صورت قادر به ارائه بازدهی مطلوب در آن محیط نخواهد بود. دمای محیط نیز از دیگر شرایط محیطی مهم است که در انتخاب الکتروگیربکس باید مد نظر باشد.

• نوع الکتروموتور و مشخصات فنی و عملی آن نیز از عوامل مهم در انتخاب الکتروگیربکس هستند. یعنی جدای از پارت انتقال قدرت، شما باید بر اساس نیاز صنعتی یا کارگاهی خود، موتور گیربکسی انتخاب کنید که الکتروموتور آن توان و ظرفیت لازم برای انجام کار مد نظر شما را داشته باشد. نوع الکتروموتور از نظر جریان (مستقیم یا متناوب) نیز می تواند در نحوه انتخاب تاثیر داشته باشد.
• نحوه متصل شدن قسمت الکتروموتور و قسمت جعبه دنده نیز می تواند معیاری مهم در نحوه انتخاب الکتروگیربکس باشد. مثلا انواع اتصال مستقیم با شفت یا انواع اتصالات کوپلی جعبه دنده با الکتروموتور هرکدام می توانند تغییراتی در نتایج عملی کار قطعه ایجاد کنند.

خرید موتور گیربکس

حال که با معیارهای اصلی در نحوه انتخاب الکتروگیربکس آشنا شدید، زمان خرید فرا رسیده است. نکته مهم در خرید این قطعه با توجه به اهمیت طول عمر و کیفیت آن در صنایع مختلف، برندهای معتبر و عرضه کننده های برند و با سابقه آن هستند. فروشگاه های بزرگ قطعات صنعتی یکی از بهترین گزینه ها برای خرید این قطعه هستند.

در فروشگاه های با سابقه و مشهور صنعتی، انواع برندهای با کیفیت ایرانی، چینی و اروپایی قطعه یادشده با ارائه مشخصات دقیق اسمی و عملی عرضه می شود. برندهای شریف، سهند، پارس گرجی و شهباز از جمله مشهورترین تولیدگنندگان ایرانی الکتروگیربکس هستند. همچنین برندهای خارجی SEW، BONFIGLIOLI، Reggiana، iMak و vem از جمله برترین و با کیفیت ترین موتور گیربکس های موجود در بازار ایران هستند.